Een halve eeuw aardgas uit Groningse bodem

In een aflevering van het NPS-televisieprogramma Andere Tijden — door zanger Boudewijn de Groot, alweer ruim vier decennia geleden zingend aangekondigd — die hedenavond in de herhaling zal worden uitgezonden op het digitale kanaal Geschiedenis 24, en die gewijd was aan het wel en wee van een 'energieleverancier': het aardgas, komen de diverse aspecten van die natuurlijke bron van warmte en inkomsten, maar tevens van menselijke ellende aan de orde.


Aardgas, een vloek of een zegen? luidt de titel van de aflevering, en daarin wordt aandacht geschonken aan de besteding van de in de loop der tijden tot 170 miljard euro opgelopen som die de aanwezigheid van dit fenomeen onder Noord-Nederlandse bodem de schatkist heeft opgeleverd. Pas de laatste jaren worden de meer kritische stemmen luider en komen en komen er reacties los, aangezien er — puur als gevolg van de winning van dat aardgas van Slochteren — een relatief forse bodemdaling ingezet is, die haar tol vandaag op tal van fronten opeist. Hier en daar, in de ietwat ruime, directe omgeving van de gasbelt optredende aardschokken zorgen voor veel letterlijke overlast en dito persoonlijke onrust, en onder meer — indertijd tamelijk krap aangelegde — bruggen, die thans zouden moeten worden vervangen vanwege de allengs slinkende doorvaarthoogte, zorgen eveneens voor problemen. De thans voormalige minister Jorritsma waarschuwde de noorderlingen toendertijd al dat daarvoor geen geld zou zijn. Dat was verachtenswaardig! Maar wie anders had verwacht, staat om andere redenen dan de noordelijke aardschokken, niet met beide benen op de bodem.
Het Noorden is heden nog altijd een wingewest waarnaar vanuit Den Haag alleen met diepe minachtig wordt gekeken: er is dus in wezen sedert de jaren vijftig nog steeds niets veranderd in de mentaliteit van de zichzelf tot 'Haagse elite' doorgebokst hebbende, en uitzinnig naar macht hongerende lieden. Tot zeventigmaal zevenmaal BAH.
____________
Afbeelding: Aardgaslocatie Slochteren in 1963.

Verwarring rond begrip Vrijheid geïnventariseerd

Tegenspel gevraagd
De aflevering van het VPRO-televisieprogramma Tegenlicht dat op maandag 18 mei op Nederland 2 tussen 20:55 uur en 22:00 uur zal worden uitgezonden, heeft als titel Partijtje vrijheid.
De eerste associatie die ik bij dat begrip krijg, is de titel van een boekje dat ongeveer vier decennia geleden voor enige ophef zorgde, bij de niet-liberale, maar wel kritische geesten in dit land. Voorop een afbeelding van een jongeheer Wiegel aan de biljarttafel. Zelfs binnen de VVD waren mensen die de botte bijl mentaliteit welke genoemde Hans W. in de Tweede Kamer en op de beeldbuis aan de dag legde, te ver ging en hij nog een waar rijpingsproces zou moeten ondergaan. "Haya heeft Wiegel te vroeg geplukt", prevelden sommige van deze liberalen. Die zin associeerde vriend en vijand van het door de VVD vertegenwoordigde liberalisme — rechts van het midden — met een toen befaamde en geliefde oudejaarsconference van Wim Kan.

Dubbelzinnigheid
Voor de hand ligt de dubbelzinnigheid in de titel Partijtje vrijheid. We spelen alsof we vrijheid willen en we beginnen een politieke partij. Een instituut doorgaans klein begint alvorens het (als) een grote partij mee kan blazen. En daarmee zijn we middenin het thema van de uitzending: het claimen van het begrip Vrijheid, meer dan ooit, door politici, bij ons en over de grens, die redelijk rechts tot en met onredelijk vasthoudend dan wel anaal gefixeerd necrofiel zijn. In eigen land zijn de laatste creaties van deze stromingen afkomstig uit de VVD, en vinden zij die niet meer rechts genoeg. Het ergste daarbij is niet dat men een verlangen naar vrijheid wil opnemen in de benaming van de eigen stroming, doch dat dit begrip in die stromingen niet thuishoort, aangezien men er alleen vrijheid claimt voor de leiding van de club met de aanhang en een grote mate van onvrijheid wenst te creëren voor een iegelijk die niet actief dan wel passief steun wenst te verlenen aan die waanideeën.

Rob Wijnberg als gids
Onze Nederlandse filosoof Rob Wijnberg (geboren 1982) — in zijn dagelijkse werk opinieredacteur van de dagelijkse krant NRC/Handelsblad — had al met enkele boeken flinke belangstelling weten te genereren bij waarachtig liberale lezers, die op de bres staan voor vrijheden van levensbelang, zoals die van meningsuiting en alle daaruit voortvloeiende fenomenen. Ook als men over bepaalde zaken In Dubio verkeert.

Het begrip Vrijheid
Dat men in woordenboeken voor het dagelijks gebruik — van het qua inhoudelijke omvang kleinste tot en met het grootste woordenboek ter wereld — dat van De Vries en Te Winkel — Vrijheid als lemma kan vinden, behoeft geen nader betoog, maar dat het in specialistische woordenboeken, vooral in de min of meer alternatieve sfeer —zoals Vergeetwoordenboek, Klein Lexicon voor een Eigentijds Gesprek, alsook in het Klein Vademecum van de dagelijkse moraal en andere — ontbreekt, geeft te denken, en al helemaal dat dat in laatstgenoemd woordenboek eveneens het geval is, want daar hadden de auteurs uit de lijst met keuzebegrippen wel het woord vrijheid kunnen claimen. In een Nederlandse vertaling van Satans Woordenboek van Ambrose Bierce (1842-1914) daarentegen komt het wel voor met als definitie "Een van de kostbaarste bezittingen van de fantasie."
En daarmee zijn we weer terug bij de rechtse rakkers die dat substantief en alle erbij behorende adjectieven van de ware liberalen hebben ontvreemd, en of dat nu is van een maffioos getinte regeringsleider die absoluut geen notie heeft van politiek fatsoen of van zich in dubieuze bochten wringende thekla wier claim op "recht door zee" in een mum van tijd werd gelogenstraft dan wel een islamofobische volkstribuun — bij al dezen slaat het begrip als een bloederige biefstuk op vegetarisme.

Meningen
Rob Wijnberg leidt de kijker in Tegenlicht van maandag 18 mei naar zogeheten dwarse denkers: de filosoof Peter Sloterdijk (geboren 1947), de Britse historicus Jonathan Israel (1946) en de Amerikaanse literatuurtheoreticus Stanley Fish (geboren 1938), alleen qua leertijd en werkzaam leven van na de Tweede Wereldoorlog. Zij geven hun mening en adstrueren deze aan de hand van hun kritische houding ten opzichte van bepaalde bestaande toestanden en gebeurtenissen. Uit hun betoog zal weer helder worden dat het zich toe-eigenen, heimelijk dan wel openlijk, van het begrip Vrijheid, het schermen daarmee — als behorende bij de stroming die men vertegenwoordigt — primair echter op geen enkele wijze rechtvaardigt.

Panta Rhei
Uiteindelijk belandde het boekje Partijtje libre voor enkele dubbeltjes bij de toen grootste dumpboekhandel van ons land, waar het was geplaatst in de juiste categorie — en dat was in die dagen bij die firma bepaald niet vanzelfsprekend — naast een minuscuul werkje over Boer Koekoek, later nog aangevuld met Gruyters en Van Mierlo. Politici en hun ideeën in de ramsj. Hoewel Wiegel later af en toe, hier en daar, wat redelijker werd — vooral als hij van mening was dat zulks goed aankwam bij 'de mensen in het land' —, en Hendrik Koekoek steeds verder afgleed naar vormen van onbedaarlijke gekte in woorden en daden, maar, zonder enige nadere informatie, toch wel weer lid wenste worden van de partij die Dolf Brouwers — anno toen parlementair verslaggever van de Vara — slechts verbaal claimde te willen oprichten. De relatief linkse liberalen Gruyters en Van Mierlo verdwenen steeds meer naar de achtergrond, Van Mierlo en zijn ideeë overigens niet voorgoed. Af en toe een klein optreden dat wel eens de indruk van een gewenste come back maakte, is hij nu weer wel van de partij als het erom gaat het gevaar van die zogeheten vrijheidspartij(en) niet alleen terecht met ogen op steeltjes te volgen, maar tevens de benodigde waarschuwingen uit te spreken.
Het in de dagen van weleer toch reeds al te verscholen hoekje met het thema Nederlandse politirek bleef bij de boven geïndiceerde boekenmiljonair akelig leeg.
____________
Afbeeldingen
1. De Duitse filosoof Peter Sloterdijk.
2. Voorzijde van Rob Wijnbergs boek In Dubio over vrijheid van meningsuiting. (Prometheus, Amsterdam, 2008; ISBN 978-90-446-1170-0.)
3. Voorplat van Ambrose Bierce's Satans Woordenboek in Nederlandse vertaling (1962).
4. Filosoof en redacteur Rob Wijnberg. (Foto: Michel Linssen.)
5. VS-literatuurtheoreticus Stanley Fish.

Management in de natuur, zonder hoge bonussen

Bewustmaken
Kurt G. Blüchel— één van de twee auteurs annex redacteuren, welke verantwoordelijk tekenen voor het in april verschenen boek dat we op deze website jongstleden vrijdag hebben besproken in het kader van verontrustende bijensterfte — heeft, zo hebben wij heden vernomen, afgelopen week op de Innovationsgipfel des FAZ-Instituts [1], nader gesproken over de wijze waarop managers — niet alleen maar ook — in perioden van crises kunnen leren van de manier waarop reeds vele miljoenen jaren in de natuur wordt omgegaan met uiterst precaire situaties en met welke speciale maatregelen andere groeperingen dan het zoogdier mens tegenspel bieden aan zulke, al dan niet onverwachte, gebeurtenissen. Politici, en ook managers, betoonden zich daarover zeer enthousiast, en op basis daarvan hopen de auteur, de uitgever, het persbureau en tevens schrijver dezes dat het boek in kwestie de zeer verdiende aandacht juist daar zal krijgen waar dit het meeste effect zou kunnen sorteren. Want: waar een wil is, kan men doorgaans veel gemakkelijker een weg banen dan wanneer desinteresse ofwel totale onverschilligheid prevaleert.
____________
[1] Innovatietop; Frankfurter Allgemeine Zeitung.

Grote bedreiging voor leven: massale bijensterfte

Ramp voor fruittelers
"Bijensterfte bijna verdubbeld", kopte NRC/Handelsblad op 3 februari van dit jaar. Hele bijenvolken zijn de laatste twee jaar het hoekje om gegaan als gevolg van allerlei infecties, die door de meeste imkers niet kunnen worden bestreden, aangezien dezen het bijen houden als liefhebberij doen. Dat dezen meest niet over voldoende kennis beschikken om op adequate met hun bijen om te (kunnen) gaan, wordt al zo'n vijftien jaar beklaagd door professionele imkers, die veel kleiner in aantal zijn. Bovendien gaat het bij die hobbyisten vaak om ouderen met als gevolg dat er op een gegeven moment al te veel — min of meer tegelijk — sterven en dat is de laatste tijd veelvuldig voorgekomen.

Wereldwijde sterfte
Op 17 februari 2008 werd reeds vastgesteld dat er in het zogenoemde Groene Hart van ons land ook massale bijensterfte is voorgekomen, en op 5 mei van dit jaar valt op een website die zich met het thema bezighoudt, te lezen dat het fenomeen zich inmiddels wereldwijd voordoet. Dan is er nog het feit dat de aarde opwarmt, hetgeen eveneens bijensterfte in de hand werkt. En er zijn niet zo lang geleden aanwijzingen gevonden dat de straling die onder meer wordt veroorzaakt door mobiele telefoons.
Hoe belangrijk voor ons leven op deze planeet de aanwezigheid van bijen is, besefte de geleerde Albert Einstein (1879-1955), die in 1949 het volgende postuleerde:
"Wenn die Biene einmal von der Erde verschwindet, hat der Mensch nur noch vier Jahre zu leben. Keine Bienen mehr, keine Bestäubung mehr, keine Pflanzen mehr, keine Tiere mehr, keine Menschen mehr."

Vrijwel oneindige mogelijkheden
Deze uitspraak wordt gebruikt bovenaan een hoofdstuk in het eind vorige maand verschenen boek, Krisenmanagerin Natur, van de beide wetenschapsjournalisten Kurt G. Blüchel en Helge Sieger. Daarin wordt in veertien hoofdstukken, door in totaal tien auteurs uit de doeken gedaan waarom het zo belangrijk is dat de maatschappij en daarbinnen in de eerste plaats het bedrijfsleven allemaal kunnen leren van de meest succesvolle onderneming ooit: de Natuur.
In het bewuste hoofdstuk legt Helge Sieger uit wat er allemaal mogelijk is als het gedrag van bijenvolken en de daaruit te trekken conclusies zouden worden gerealiseerd, over de patent-situaties uit de wereld van de honing en over het feit dat bijenvolken informatie verzamelen en opslaan als in grootuitgevallen hersenen. Dat ook de geometrie van honingraten een rol van intens belang speelt, komt daarin eveneens aan de orde. Bijennesten hebben iets gemeen met de architectuur van moderne flatgebouwen: die zullen moeten worden geklimatiseerd. Dat gebeurt bij bijen eveneens: als in de zomer de binnentemperatuur in hun leefruimte te hoog oploopt, grijpen de bijen terug op een biologische klimaatregeling: werkbijen zwermen uit en komen terug met water dat ze vervolgens als een filterdun laagje over de randen en de 'deksels' van de cellen strijken.

Levensbelang
Dat zijn enkele aspecten van het bijenleven waaruit we niet alleen kunnen afleiden hoe belangrijk een bijenvolk is voor de kringloop van enkele aspecten van ons leven, maar dat ze tevens een functie hebben — evenals zoveel andere dieren — als leerschool voor de mens.
Meer daarover — met name over diverse andere elementen van het genoemde boek — is dezer dagen te vinden op onze zustersite Tempel der Wetenschappen.
__________
Krisenmanagerin NATUR — Was Wirtschaft und Gesellschaft vom erfolgreichsten Unternehmen aller Zeiten lernen können. Herausgegeben von Kurt G. Blüchel und Helge Sieger. 240 pag., gebonden. DWC Medien, München, April 2008. ISBN 978-3-98 10355-1-3.
____________
Afbeeldingen
1. Type 1: Werkbij — waarvan er tussen 15.000 en 65.000 in één bijenvolk voorkomen.
2. Type 2: Dar — waarvan er enkele honderden in een bijenvolk leven.
3. Type 3: Konigin of Moer — waarvan er in elk bijenvolk maar één voorkomt.
4. Voorzijde stofomslag van het recentelijk verschenen, behartenswaardige boek dat openingen biedt m.b.t. diverse aspecten van de complexe wereldwijde crisis.

Barack Obama ontslaat homoseksuele militair

Onnodige ingreep
In de Huffington Post van gisteren, donderdag 7 mei — 04:59 p.m. plaatselijke tijd; en derhalve in onze contreien 22:59 uur — heeft Aaron Belkin — Associate Professor of Political Science and Director of the Palm Center of the UCSB [1] — een artikel gepubliceerd waarin hij een helder, kritisch betoog houdt tegen het feit dat VS-president Barack Obama het ontslag heeft goedgekeurd van Dan Choi — een Army National Guard — die openlijk homoseksueel is. Dan Choi is afgestudeerd aan de militaire academie West Point en heeft gediend als specialist voor Arabische talen in onder meer Irak, waar hij erin is geslaagd levens te redden van Irakezen en Amerikanen, juist doordat hij vloeiend Arabisch spreekt, hetgeen in precaire situaties deëscalerend kan fungeren. De collega's, die geen probleem hebben met het feit dat Dan Choi het een absolute noodzaak vindt om voor zijn homoseksualiteit uit te komen, ondersteunen de man.

Alternatief
Aaron Belkin legt uit dat er voor Barack Obama in wezen geen directe aanleiding bestaat om met één pennestreek het ontslag — in het kader van de bestaande wetevging van de VS mogelijk maar niet per definitie noodzakelijk — te effectueren. Daarnaast maakt Aaron Belkin in enkele alinea's op heldere wijze duidelijk wat de president — mede op basis van de feitelijke situatie met betrekking tot het fenomeen homoseksualiteit binnen de samenleving — had kunnen doen, repectievelijk laten, om een betere weg te gaan. Details vindt u in het artikel in die elektronische krant van Arianna Huffington.
__________
[1] University of California Santa Barbara.
____________
Foto: Aaron Belkin, overgenomen uit de Huffington Post van May 7.

Is het Oostblok werkelijk geschiedenis geworden?

Eenheid nog altijd niet gerealiseerd
Nu twintig jaar na de 'val' van de Berlijnse muur, met als gevolg de zogeheten eenwording van de beide Duitse staten door zo menigeen als gerealiseerd wordt beschouwd — al moet daaraan direct worden toegevoegd dat velen, en niet in de laatste plaats (in)direct daarbij betrokken politici op de meest diverse niveaus, hier een staaltje wensdenken ten beste geven —, de verhoudingen plotsklaps toch opnieuw schijnen te verslechteren tussen "wir hier und ihr dort", begint Arte-televisie deze week met een vijfdelige documentaireserie over de politieke en sociale veranderingen in het zogenoemde Oostblok, waarbij de voormalige DDR deel van heeft uitgemaakt.

Veranderingen waren te voorzien
Je moest wel blind geweest zijn om toen niet te beseffen dat er snel veranderingen zouden worden gerealiseerd toen Michail Gorbatsjov de DDR bezocht en naast de machthebbers aldaar stond gedurende een plechtigheid. Zijn lichaamstaal sprak boekdelen en dat zag menigeen. Tal van hen voelden toen dat Gorbatsjov niet zou ingrijpen als de bevolking van de Deutsche Demokratische Republik zou laten merken dat de tijd rijp was om het roer om te gooien. Tot degenen die dat niet begrepen behoorde de Staatsratsvorsitzender Erich Honecker (1912-1994), die wilde geloven — en dat alles daarom dan ook zo heeft geïncporporeerd — dat alles koek en ei was binnen zijn staat en dat de Muur er over honderd jaar nog zou staan als een monument van politieke gerechtigheid.

Vijfdelige serie
Dat één en ander in de DDR versneld kon gebeuren, is mede te danken aan de passief, dan wel nadrukkelijk actief, ondersteunende houding van de regimes in de directe oostblok-buurlanden van die staat, en vooral aan Tsjechië en Hongarije. Dat de blik van de hele wereld op de gebeurtenissen aldaar waren gericht, heeft voor een versnelling in de ontwikkelingen geleid.
In deze vijfdelige documentairereeks Als der Ostblock Geschchte wurde, waarvan het eerste deel op woensdag 6 mei 's avonds door Arte-televisie zal worden uitgezonden komt als eerste de USSR (Unie van Socialistische Sovjet Repblieken) aan bod. Die aflevering draagt als titel: UdSSR — Der Fotograf der Perestroika, en is te zien tussen 21:00 uur en 21:55 uur. Daarin wordt vooral aandacht besteed aan het beeldmateriaal dat werd vervaardigd door de als Gorbatsjov-fotograaf' gekwalificeerde Aleksandr Tsjoemitsjov.
Deze eerste aflevering is een bijdrage uit 2008 van Stephan Kühnrich, die voor de regionale ARD-zender Mitteldeutsche Rundfunk werd gerealiseerd. De rolprent is op het beeldformaat 16:9, voorzien van stereofonisch geluid.
Herhalingen van deze aflevering zijn door Arte-televisie gepland voor zaterdag 9 mei, 's middags om 14:00 uur en voor dinsdag 12 mei, 's ochtends vanaf 09:55 uur.

Tweede aflevering
De tweede aflevering, die over Polen gaat en de titel draagt Polen — Henrykas Solidarität, wordt direct in aansluiting op aflevering één uitgezonden.
____________
Afbeeldingen
1. USSR-President Leonid Breznjev hier samen met Erich Honecker, Staatsratsvorsitzender van de DDR, op een gedenkpostzegel van 20 Ostpfennige.
2. Michail Gorbatsjov, president van de USSR, zorgde voor Glasnost en Perestrojka.
3. Situatie die te zien is in de eerste aflevering van de documentairereeks. (Foto: MDR; © Aleksandr Tsjoemitsjov / LEVISION.)