Is het Oostblok werkelijk geschiedenis geworden?

Eenheid nog altijd niet gerealiseerd
Nu twintig jaar na de 'val' van de Berlijnse muur, met als gevolg de zogeheten eenwording van de beide Duitse staten door zo menigeen als gerealiseerd wordt beschouwd — al moet daaraan direct worden toegevoegd dat velen, en niet in de laatste plaats (in)direct daarbij betrokken politici op de meest diverse niveaus, hier een staaltje wensdenken ten beste geven —, de verhoudingen plotsklaps toch opnieuw schijnen te verslechteren tussen "wir hier und ihr dort", begint Arte-televisie deze week met een vijfdelige documentaireserie over de politieke en sociale veranderingen in het zogenoemde Oostblok, waarbij de voormalige DDR deel van heeft uitgemaakt.

Veranderingen waren te voorzien
Je moest wel blind geweest zijn om toen niet te beseffen dat er snel veranderingen zouden worden gerealiseerd toen Michail Gorbatsjov de DDR bezocht en naast de machthebbers aldaar stond gedurende een plechtigheid. Zijn lichaamstaal sprak boekdelen en dat zag menigeen. Tal van hen voelden toen dat Gorbatsjov niet zou ingrijpen als de bevolking van de Deutsche Demokratische Republik zou laten merken dat de tijd rijp was om het roer om te gooien. Tot degenen die dat niet begrepen behoorde de Staatsratsvorsitzender Erich Honecker (1912-1994), die wilde geloven — en dat alles daarom dan ook zo heeft geïncporporeerd — dat alles koek en ei was binnen zijn staat en dat de Muur er over honderd jaar nog zou staan als een monument van politieke gerechtigheid.

Vijfdelige serie
Dat één en ander in de DDR versneld kon gebeuren, is mede te danken aan de passief, dan wel nadrukkelijk actief, ondersteunende houding van de regimes in de directe oostblok-buurlanden van die staat, en vooral aan Tsjechië en Hongarije. Dat de blik van de hele wereld op de gebeurtenissen aldaar waren gericht, heeft voor een versnelling in de ontwikkelingen geleid.
In deze vijfdelige documentairereeks Als der Ostblock Geschchte wurde, waarvan het eerste deel op woensdag 6 mei 's avonds door Arte-televisie zal worden uitgezonden komt als eerste de USSR (Unie van Socialistische Sovjet Repblieken) aan bod. Die aflevering draagt als titel: UdSSR — Der Fotograf der Perestroika, en is te zien tussen 21:00 uur en 21:55 uur. Daarin wordt vooral aandacht besteed aan het beeldmateriaal dat werd vervaardigd door de als Gorbatsjov-fotograaf' gekwalificeerde Aleksandr Tsjoemitsjov.
Deze eerste aflevering is een bijdrage uit 2008 van Stephan Kühnrich, die voor de regionale ARD-zender Mitteldeutsche Rundfunk werd gerealiseerd. De rolprent is op het beeldformaat 16:9, voorzien van stereofonisch geluid.
Herhalingen van deze aflevering zijn door Arte-televisie gepland voor zaterdag 9 mei, 's middags om 14:00 uur en voor dinsdag 12 mei, 's ochtends vanaf 09:55 uur.

Tweede aflevering
De tweede aflevering, die over Polen gaat en de titel draagt Polen — Henrykas Solidarität, wordt direct in aansluiting op aflevering één uitgezonden.
____________
Afbeeldingen
1. USSR-President Leonid Breznjev hier samen met Erich Honecker, Staatsratsvorsitzender van de DDR, op een gedenkpostzegel van 20 Ostpfennige.
2. Michail Gorbatsjov, president van de USSR, zorgde voor Glasnost en Perestrojka.
3. Situatie die te zien is in de eerste aflevering van de documentairereeks. (Foto: MDR; © Aleksandr Tsjoemitsjov / LEVISION.)