Aforismen van een arts over ziekte en epidemie

Nog altijd actueel
Nu de massale hysterie omtrent de Mexicaanse griep voorbij schijnt te zijn — en daarmee verbonden het door velen, in het wilde weg aangeschafte middel Tamiflu, dat besmetting niet kan voorkomen, en dus alleen mag worden gebruikt door mensen die werkelijk door de ziekte in kwestie reeds zijn gegrepen —, is het wellicht niet onverstandig nog eens te wijzen op datgene wat de medicus Carl Ludwig Schleich (1859-1922) over ziekte in het algemeen en ook bijzondere aspecten van dat fenomeen aan het papier heeft toevertrouwd in de vorm van aforismen.
Deze, niet van filosofische overwegingen gespeende, ideeën doen nog altijd niet onder voor allerlei beweringen, feiten en meningen van hedendaagse medici. Daarom beginnen we hier met Schleichs opvattingen over het verschijnsel epdiemie.

Eine Epidemie erlischt, wenn die befallene Menschheitsgruppe angepaßt ist an ihre Ursache oder diese nur noch Gefeite (Immune) vorfindet.
Das ist der Grund warum Krankheiten in ihrer Intensität schwanken. Scharlach, Pocken, Schwindsucht, Diphtherie haben wechselnd gefährlichen Charakter; nicht die Ursachen schwanken, sondern der Grad vorhandener Widerstandskräfte bestimmt Ausdehnung und Schwere einer Epidemie.

Gegen Epidemien pflegen sich absolut sichere Heilmittel erst einzustellen, wenn ihre Bösartigkeit ausAnpassungsgründen nachzulassen beginnt.

Man kann sich sehr krank fühlen und doch im Sinne der Gefahr und der Bedrohung ganz gesund sein. Auffallender ist, daß man sich sehr gesund fühlen kann und doch tödlich krank sein kann. Krankheit und Gesundheit sind also eigentlich subjektive Begriffe.

Krankheitsgefühl ist ein Bewußtwerden unseres inneren Betriebes. Organe, von denen wir etwas fühlen, melden sich damit zur geneigten Aufmerksamkeit des Besitzers.

Jede Krankheit zeigt sich an und warnt. Ihre Melderreiter sind: Unlust, Unbehagen, Kraftabfall und Schmerz. Aber auch die kommende Gesundheit gibt Signale; Hoffnung und Tatenlust.

Interessante bundel, met veel actueels
De hele bundel — Die Weisheit der Freude — met 23 hoofdstukken, verspreid over twee en negentig bladzijden, vond ik eergisteren in een krat met opruimingsboeken op het trottoir vóór een antiquariaat in mijn woonplaats, en voor de somma van slechts één euro.
Vijftien jaar geleden vond ik op een kraam van dezelfde zaak, tijdens een toen nog zeer goed bezochte zondagse boekenmarkt op één der marktpleinen van onze stad, voor slechts één gulden al een goed geconserveerd exemplaar in dubbeldraads linnen uit 1920 van Schleichs Besonnte Vergangenheit, zijn Lebenserinnerungen 1859-1919. Een halve eeuw later was dat werk — met toen een oplage van twee miljoen exemplaren — één der best gelezen boeken met memoires van het Duitse taalgebied. In die oudere uitgave is eveneens een aantal 'ouderwetse' foto's in sepia opgenomen, hetgeen in een latere herdruk in de jaren zeventig van de vorige eeuw niet meer het geval was. De laatste herdruk is van 1985.
____________
Afbeeldingena
1. Carl Ludwig Schleich, medicus en uitvinder van de intraveneuze anaesthesie. Hier ziet u hem afgebeeld in een witte doktersjas van anno dazumal.
2. Titelgedeelte van het voorplat van de bundel weisheit der Freude.